Paniekaanvallen overwinnen

Wat zijn de symptomen van een paniekaanval?

Je ervaart een intens en beangstigend gevoel. Dit gevoel gaat vaak gepaard met minstens enkele van de volgende symptomen:

• Je hart gaat sneller kloppen
• Het zweet breekt je uit
• Je begint te trillen of te beven
• Je voelt je heel benauwd en hebt misschien het gevoel dat je geen lucht meer krijgt
• Je hebt last van een drukkend gevoel of steken op de borst
• Je hebt last van warme of juist koude rillingen
• Je voelt je misselijk
• Je krijgt een verdoofd gevoel
• Je ervaart jouw omgeving als onwerkelijk of anders
• Je bent bang om gek te worden of de controle te verliezen
• Je bent bang om dood te gaan

Deze paniekaanvallen kunnen zich in diverse situaties voordoen. Zo kan men deze aanvallen hebben, op openbare plaatsen, of juist alleen thuis. Midden in de nacht, tijdens het slapen, in de auto, bij stress of naar aanleiding van een burn-out. Sommige paniekaanvallen duren slechts enkele minuten. Anderen ervaren weer meer extreme paniekaanvallen die soms wel uren lijken aan te houden.

Hyperventilatie

Een heel veel voorkomende klacht bij paniekaanvallen is hyperventilatie. Je kunt dan veel last hebben van een ijl en duizelig gevoel in het hoofd. Het voelt soms alsof je bijna geen lucht meer krijgt, alsof je door een rietje aan het ademen bent. Een benauwd gevoel met steken op de borst. Je kunt je hierdoor ook misselijkheid voelen en symptomen ervaren als geeuwen, zuchten en boeren.

Wat zijn de gevolgen van een paniekaanval?

Wanneer je een paniekaanval hebt gehad, dan slaat jouw hoofd dit op als een soort traumatische ervaring. Het wil er voor zorgen dat je dit niet meer meemaakt. Het wordt dan gezien als een soort bedreiging en deze moet in de gaten worden gehouden. Met als gevolg dat het angstmechanisme hier juist door wordt geactiveerd. Je zult dus meer last van angst of paniekaanvallen krijgen.

Het hebben van angst- en paniekaanvallen kan behoorlijk vervelende gevolgen hebben. De levenskwaliteit kan flink aangetast worden.
Vaak zien we dat deze gevolgen zich uiten in de volgende twee zaken:

Angst voor de angst oftewel anticipatieangst

Je bent dan steeds bezorgd of je mogelijk weer een paniekaanval krijgt. Je anticipeert in gedachten al op mogelijke risico’s hierop, interpreteert bepaalde fysieke klachten (vaak onjuist!) en probeert paniekaanvallen te voorkomen. In dit laatste geval komen we gelijk bij het volgende punt uit.

Vermijdingsgedrag

Vanwege deze anticipatieangst probeer je namelijk situaties te vermijden waarin je wel eens een paniekaanval zou kunnen krijgen. Op deze manier probeer je de aanvallen te voorkomen. Met als gevolg natuurlijk dat je telkens meer zult gaan vermijden. Immers, in gedachten zul je steeds meer risico’s gaan zien en liggen steeds weer bedreigingen op de loer. Je wereld wordt steeds kleiner totdat je misschien zelfs bepaalde dingen niet meer alleen kunt doen. Je zou de eerste niet zijn die hierdoor in een (sociaal) isolement terecht komt.

Wat is de oorzaak van paniekaanvallen?

Iedereen heeft in zijn of haar leven wel eens last van angst. Wanneer deze angst irrationeel is en dit tevens een meer structurele vorm aanneemt, kunnen we spreken van een angstprobleem of angststoornis. Het kan dan namelijk een flinke negatieve impact op jouw leven hebben.

Er zijn verschillende aanleidingen voor het ontwikkelen van een angststoornis. Zo kunnen de volgende factoren van invloed zijn. Een genetische aanleg, ingrijpende gebeurtenissen en ervaringen, omgevingsfactoren zoals bijvoorbeeld gezinsinvloeden enz.

De oorzaak echter kun je eerder vinden in bepaalde psychische factoren. Mensen die dezelfde (bedreigende) situatie meemaken, kunnen hier toch beide heel anders op reageren. Men maakt dan hetzelfde mee, maar men denkt beide anders over hetgeen ze meemaken. De oorzaak van het hebben van paniekaanvallen is dan dus te vinden in onze manier van denken.

En dit kun jij aanpakken!

Paniekaanvallen stoppen en voorkomen

Om in de toekomst paniekaanvallen te voorkomen, is het van belang om je eerst te verdiepen in wat er nu eigenlijk precies aan de hand is. Het is belangrijk om te weten dat zo’n aanval echt geen kwaad kan. Het is absoluut niet prettig, dat klopt, maar er is op dat moment niets ernstigs aan de hand.

Wat is het dan wel?

Om het heel simpel te zeggen: jouw lichaam reageert enkel maar op een vermeende bedreiging. Noem het een soort kortsluiting. Als je lichaam reageert op een (vermeende) bedreiging, dan zet het jouw angstsysteem direct aan het werk. Het hart gaat sneller kloppen, de bloedvaten zetten uit, het bloed circuleert sneller door je lichaam en noem maar op. Veel van deze fysieke processen verklaren al een heel deel klachten wat je kunt ervaren tijdens een paniekaanval. Er is dan weliswaar geen sprake van een reële bedreiging, maar het systeem wat actief is, is niets anders dan een heel gezond mechanisme van jouw lichaam. Sterker, we zouden zelfs niet overleven zonder!​

In een psycho-educatie leer je van alles over:

• Wat is angst en waar komt het vandaan?
• Hoe werkt het angstmechanisme en waarom is dit niet gevaarlijk?
• Wat is de oorzaak van mijn angst?
• Hoe ziet de vicieuze cirkel van paniek er uit?
• En veel meer…

Vervolgens ga je aan de slag met een cognitieve training. Ik noem dit onderdeel de braintraining. In deze braintraining leer je namelijk waar de oorzaak van jouw probleem precies zit en hoe je dit kunt aanpakken. Je gaat aan de slag met de inhoud van jouw gedachten. Wat denk je eigenlijk? Je stelt jezelf hierover vragen als: is dit wel realistisch, constructief of is dit überhaupt prettig? Je gaat bekijken of je betere alternatieven kan formuleren. Gedachten die veel realistischer zijn, en dus eigenlijk veel aannemelijker. Vervolgens ga je leren om deze gedachten ook effectief toe te passen. Logischerwijze ga je je bij deze gedachten veel beter voelen.

​Als laatste ga je, stap voor stap, het geleerde leren toepassen in de praktijk. Exposure noemen we dit. Nog altijd de meest effectieve methode om paniekaanvallen tegen te gaan en eventueel vermijdingsgedrag te overwinnen.

Je herkent waarschijnlijk dat je al behoorlijk wat vermijdingsgedrag hebt opgebouwd. Dat je dingen uit de weg gaat omdat ze jou angst geven. Misschien breidt zich dit al uit naar andere zaken of merk je dat drempels steeds hoger worden.

Vermijden lijkt te helpen tegen de angst, immers heb je er dan geen last van. Dit is natuurlijk niet zo, want door te vermijden blijft je angst bestaan. Hij wordt er zelfs door versterkt. Je leert niet dat angst overgaat in een situatie en geeft jezelf het idee dat het enkel overgaat als je de situatie verlaat of vermijdt.

Tijd dus om dit anders aan te pakken!

Juist door vaak te doen waar je bang voor bent, wen je aan je angst en zakt deze steeds sneller. Dit doe je beter niet zomaar. Het heeft namelijk vaak geen zin om je bloot te stellen aan hevige doemscenario ‘s. Het is van belang om dit juist stap voor stap en heel doordacht aan te gaan pakken. Deze exposure is dus wel aan een aantal richtlijnen verbonden.  Uiteindelijk gaat het er om dat door vaak te doen waar je bang voor bent, je went aan je angst en deze angst steeds sneller zakt.

Paniekaanvallen zijn heel goed aan te pakken!

Paniekaanvallen en medicatie

Veel mensen die kampen met angst- of paniekaanvallen of een angststoornis krijgen medicatie voorgeschreven. Vaak gaat het dan om een SSRI (anti-depressivum) of een kalmeermiddel (benzodiazepine).

Dit kan soms nodig zijn en ondersteunend werken. Echter is het belangrijk om te beseffen dat het de oorzaak van een probleem bijna nooit wegneemt.

Een combinatie waarin je naast medicatie tevens werk maakt van het aanpakken van jouw angstprobleem is zeker aan te raden.

Deze paniekaanvallen stoppen en behandelen!