De gemiddelde gedachte van de huidige hypochonder?

Help! Ik heb keelpijn, mijn reukvermogen is weg en mijn temp zegt 37.7…. Ik ga dood!

Een heftige tijd is het zeker. De hele samenleving past zich aan zodat we met z’n allen het corona-virus onder controle kunnen krijgen. En plots zie je overal hypochondrische gedachten en gedrag. Hele ‘bosjes’ mensen die zich erg bezorgd en angstig maken om bepaalde klachten die ze hebben. Niet meer zo gek nu… toch?

Hypochondrie is een veel voorkomende angststoornis

Mensen met hypochondrie (ziektevrees) denken voortdurend een ernstige aandoening te hebben. Zij zijn continu alert op hun lichaam, voelen van alles en interpreteren relatief onschuldige symptomen (zoals hoofdpijn of een plekje op de huid) als een uiting van een ernstige ziekte. Hierdoor raken ze angstig, die niet of nauwelijks weggenomen kan worden, ook niet door artsen.

Geschat wordt dat minstens 5% van de Nederlandse bevolking hier last van heeft. Voor de Belgische populatie zullen deze cijfers vermoedelijk niet zoveel afwijken. En alhoewel er momenteel meer mensen zijn die hypochondrisch gedrag vertonen, zijn de officiële criteria om van hypochondrie te spreken als volgt:

DSM-5 criteria

Preoccupatie met het hebben of krijgen van een ernstige ziekte.
Lichamelijke klachten zijn niet aanwezig, of als dit wel het geval is, slechts in lichte mate. Als er een somatische aandoening aanwezig is of een hoog risico om een somatische aandoening te ontwikkelen (zoals wanneer een ziekte veel in de familie voorkomt) is de preoccupatie duidelijk excessief of disproportioneel.
Er is een hoge mate van angst over de gezondheid, en de betrokkene is snel verontrust over de eigen gezondheidstoestand.
De betrokkene vertoont excessief gezondheids-gerelateerd gedrag (controleert bijvoorbeeld herhaaldelijk zijn of haar lichaam op tekenen van ziekte) of maladaptieve vermijding (vermijdt bijvoorbeeld doktersafspraken en ziekenhuizen).
De preoccupatie met ziekte is minstens zes maanden aanwezig, maar de specifieke ziekte die wordt gevreesd, kan in die periode veranderen.
De ziekte gerelateerde preoccupatie kan niet beter worden verklaard door een andere psychische stoornis, zoals een somatisch-symtoomstoornis, een morfodysfore stoornis, een obsessieve-compulsieve stoornis of een waanstoornis, somatische type.

Als je deze criteria goed bekijkt, zie je direct ook dat het corona-virus nog geen pathologische hypochonders heeft voortgebracht. Dit betekent echter niet dat er geen sprake kan zijn van een overdreven angst.

Geeft het zorgen voor de toekomst? Toch wel..

Als onze (soms overmatige) alertheid en wellicht tevens de noodzakelijke smetvrees van nu lang aanhoudt, moeten we er natuurlijk wel voor waken dat dit geen patroon wordt wat stand gaat blijven houden. Als dit wel gebeurt en het wordt dus een soort coping-mechanisme, maken we kans dat er straks veel meer mensen wel gaan voldoen aan de zogenoemde criteria voor hypochondrie (om nog maar niet te spreken over andere angststoornissen).

Maar, er is gelukkig ook goed nieuws! Want wij hebben hier namelijk invloed op. Dat betekent dat het probleem wat zich mogelijk in de toekomst zal voordoen (flinke toename in aantal hypochonders), in het heden op te lossen valt. Het is dus te voorkomen.

Laten we voorop stellen dat het heel logisch is als je door de dreiging van het corona-virus gevoelens ervaart van angst, spanning en stress. Het is een geheel nieuwe situatie die nog niemand van ons ooit heeft meegemaakt. Bovendien worden we voortdurend blootgesteld aan informatie hierover, al dan niet waar.

Het is niet gek als jouw angstmechanisme hierdoor wordt geactiveerd.

Wel heel belangrijk dat je er dan voor zorgt dat dit mechanisme het niet volledig gaat overnemen. Als jouw angstige gevoelens heel erg overweldigend zijn, is dit mogelijk wel het geval.

“Je hebt hier echt invloed op, dus doe er iets aan!”

Dit is mijn boodschap aan jou. Neem het heft in eigen handen en onderga deze situatie niet als slachtoffer. Als je beseft dat dit mogelijk is, stel je jezelf direct in staat om jouw gevoel te sturen.

“Hoe dan?” Vraag je je misschien af.

Het antwoord is eigenlijk heel simpel. Niet het corona-virus maakt jou angstig. Niet het besmettingsrisico, niet de kwetsbare mensen om jou heen en zelfs niet alle nieuwsberichten.

Het zijn de gedachten die je over al deze zaken hebt die jou angstig maken. Jouw eigen denken dus. Je ziet dit terug in het feit dat mensen er ook verschillend mee omgaan. Sommigen zijn er heel gelaten onder en zien vele voordelen aan deze situatie. Anderen ervaren een gezonde mate van bezorgdheid en alertheid. En weer anderen zijn gewoon echt in paniek door deze situatie.

Deze angst kan een hele grote negatieve impact op je leven hebben. Soms is het zelfs voortdurend in je hoofd aanwezig. Met als gevolg dat je vooral ook erg gefocust zal zijn op je lichaam en je hierdoor ook daadwerkelijk alles zult opmerken. Je zit vast in een vicieuze cirkel.

Een belangrijk verschijnsel van deze hypochondrische manier van denken is dat de geruststelling die je waarschijnlijk probeert te krijgen, vaak niet werkt of maar van korte duur is. Zelfs als een specialist je verzekert dat er niets ernstigs aan de hand is, is het vaak een kwestie van tijd totdat de zorgen het weer overnemen. Dit heeft alles te maken met dat vervelende pestkopje dat jij in je hoofd hebt zitten. Deze kan jou al angstig maken met enkel maar gedachten als: “je weet het maar nooit..” of “ben je er zeker van?” Het is dus eigenlijk geen eerlijk gevecht en er dus tegenin proberen gaan werkt niet.

Wat werkt dan wel?

Bij het aanpakken van deze angst is het van belang dat je gaat leren om niet meer te veel of te lang inhoudelijk op je klachten in te gaan. Dit heeft namelijk absoluut geen zin. Jij zult namelijk een heel pleidooi moeten houden over waarom je toch zeker niet die ernstige aandoening zou hebben. En je pestkopje zegt vervolgens “ben je er wel zeker van”? en hopla je bent weer terug bij af.

Deze angst leer je aanpakken als je goed in de gaten hebt hoe dit in jouw hoofd werkt.

Waar komen je gedachten vandaan? Wat doe je eigenlijk als je denkt? En hoe kun je dit gaan beïnvloeden? Je leert dan veel meer om het systeem achter de inhoud aan te pakken.

Hier zijn enkele handvatten om je alvast op weg te helpen:

Besef dat iedereen dit op zijn eigen manier beleeft en jouw gedachten dus zeker geen feiten zijn. Het is niet omdat je het denkt, dat het ook gaat gebeuren. Herken je bijvoorbeeld de neiging tot piekeren of doemdenken bij jezelf? Benoem dit dan ook en stel jezelf in staat om hier verandering in te brengen.
Leer hoe je deze verandering kunt bewerkstelligen. Dit doe je bijvoorbeeld door een denk-analyse toe te passen.

Denk-analyse

Je gaat allereerst jouw negatieve en beangstigende gedachten noteren.

Vervolgens ga je deze bekijken en beoordelen. Je toetst ze hierbij op waarheid. Zijn jouw gedachten reëel, met andere woorden; zijn ze feitelijk en denken anderen hier dus net zo over? Zijn ze prettig en constructief?

Op het moment dat jouw gedachten hier allemaal niet aan voldoen is het zaak dat je jezelf gaat voorzien van alternatieve gedachten. Je gaat dus op zoek naar gedachten die wel realistisch, constructief en prettig zijn. Je maakt voor jezelf als het ware een soort ‘spiekbrief’ en gaat hier veelvuldig mee oefenen. Als je je deze gedachten eigen kunt maken, zul je zien dat je veel minder last van angst en spanning zult hebben.

Deze tips kunnen je hierbij helpen:

–> Vraag jezelf af of jouw gedachten realistisch zijn. Of ze prettig en constructief zijn.

–> Vraag je tevens eens af of er nog andere denkbare scenario’s kunnen zijn.

–> Stel geen vragen, maar vertel jezelf hoe je wilt denken.

–> Sta vooral ook stil bij een mogelijk positieve uitkomst en besef dat je een keuze hebt in hoe je hierover wilt denken.

–> Geef jezelf vertrouwen, je kunt met heel veel situaties wel om gaan hoor!

Veel succes!

Dominique jouw Angstcoach

ps. Wil je meer hulp hierbij? Bekijk dan zeker mijn online programma STOP JOUW ANGST! en leer middels hele concrete en praktische inzichten, tools en technieken hoe ook jij jouw angst kunt aanpakken!